Natamisin Nedir, Zararlı Mı?

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından taklit ve tağşiş listesi açıklandıktan sonra gıdalarda kullanılan birçok madde tüketici tarafından merak edilir oldu. Bu maddelerden biri de birçok sektörde yaygın olarak kullanılan natamisin. Bizde bu haftaki yazımızda natamisin nedir, kullanımı yasak mı gibi konuları ele aldık.

Natamisin Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Natamisin, Streptomyces natalensis adlı bir bakteriden elde edilen antifungal bir maddedir. İlk kez 1950’lerde Güney Afrika’da keşfedilmiştir. Bu madde, WHO/FAO raporlarında pimarisin olarak da geçer.

Natamisin, poliol makrolid yapıya sahip bir antibiyotiktir. En önemli özelliği, küf ve maya gibi mikroorganizmaların gelişimini durdurmasıdır. Hücre zarını hedef alarak mantar hücrelerinin yapısını bozar ve çoğalmalarını engeller. Etkili olduğu mikroorganizmalar arasında Candida, Aspergillus ve Penicillium gibi küf ve maya türleri bulunur. Küf ve mayalara karşı etkili olan natamisin, bakterilere karşı etki göstermez.

Natamisin çeşitli sektörlerde geniş kullanım alanına sahip olan bir maddedir. Özellikle gıda ve ilaç sektöründe karşımıza çıkar. Bununla birlikte kozmetik, tarım gibi alanlarda da kullanıma sahiptir. Natamisin maddesinin gıda sektöründeki kullanımını yakından inceleyelim.

Gıda Endüstrisinde Natamisin Kullanımı

Natamisin gıdalarda mantar ve küf riskini ortadan kaldırma potansiyeliyle önemli bir yere sahiptir. Sektörde E235 koduyla bilinir. En çok peynir üretiminde (peynirlerin yüzeyine püskürtülerek veya salamura içine eklenerek) kullanılmaktadır. Salam, sosis, sucuk gibi et ürünlerinde ve bazı unlu mamuller üzerinde de uygulanır.

Özellikle peynirlerde, natamisin kullanımı son yıllarda büyük bir artış göstermiştir. Çünkü peynir yüzeyinde oluşan küflenme ürünün pazarlanabilirliğini olumsuz etkileyebilir. Raf ömrünü uzatması ve küf oluşumunu engellemesi, natamisinin yaygın olarak tercih edilmesinin başlıca nedenlerindendir.

Natamisin (E235) kullanımının diğer koruyuculara göre avantajı hem doğal olması hem de gıdaların lezzet ve dokusunu bozmadan koruma sağlamasıdır. Gıdanın görünümünde herhangi bir değişikliğe sebep olmaz.

Natamisin Zararları

Gelelim malum soruya natamisin zararlı mı? Gıda katkı maddelerinin sağlık üzerindeki etkileri her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. Natamisin Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) ve ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) gibi kurumlar tarafından güvenli bir gıda katkı maddesi olarak kabul edilmiştir. Natamisin yani E235’in toksik olmadığı ve normal tüketim koşullarında insan sağlığına zarar vermediği belirtilmektedir.

WHO tarafından belirlenen kabul edilebilir günlük alım miktarı (ADI) kilogram başına 0,3 miligramdır. Aşırı tüketim halinde toksik etkiler gözlenip gözlenmediği üzerine daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Gıda ürünlerinde yüzey koruyucusu olarak kullanıldığında tüketilen miktarın ve yan etki riskinin oldukça düşük olduğu belirtilmiştir. Yüksek miktarda natamisin tüketiminin mide rahatsızlıklarına, bulantı ve ishale yol açabileceği belirtilmektedir.

Peki, Türkiye’de durumlar nasıl, natamisin kullanımı yasak mı? Türk Gıda Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği’ne göre natamisin; sert, yarı sert ve yarı yumuşak peynirlerin ve kurutulmuş, kürlenmiş sosislerin yüzey uygulamalarında 1 dm² lik yüzeyde en çok 1 mg bulunabilir ancak 5 mm’lik derinlikte bulunmayacak şekilde kullanılmalıdır.

Kaynaklar:

1. https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1412
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8595390/
3. https://foodadditives.net/preservatives/natamycin/
4. Yılmaz L., Kurdal E., Peynir Muhafazasında Kullanılan Doğal Bir Antimikrobiyal: Natamisin, Gıda, 2005, 30(6), s. 385-388.