Haşimato Tiroidi ve Beslenme
Haşimato hastalığı veya Haşimato tiroidi en yaygın tiroid bozukluklarından birisidir. İlaçla tedavi edildiğinde bile semptomları yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Araştırmalar, standart ilaçlara ek olarak diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin semptomları önemli ölçüde iyileştirebileceğini gösteriyor. Haşimato tiroidi olan her kişi tedaviye farklı yanıt verir, bu nedenle bu durum için kişiselleştirilmiş bir yaklaşım çok önemlidir. (1)
Hazırlayan: Diyetisyen Damla Türkay
Haşimato Tiroidi Nedir?
"Tiroidit" terimi, "tiroid bezinin iltihaplanması" anlamına gelir. Tiroiditin birçok olası nedeni vardır. Kronik lenfositik tiroidit olarak da bilinen Haşimato tiroidi, çok yaygın bir hipotiroidizm sebebidir. Tiroidin kronik enflamasyonunu içeren otoimmün bir hastalıktır. Bu durum genetik geçişli olma eğilimindedir. Zamanla, tiroid bezinin tiroid hormonlarını üretme yeteneği bozulur ve işlevde kademeli bir düşüşe ve sonunda yetersiz aktif bir tiroide (Hipotiroidizm) yol açar. Haşimato tiroidi en sık orta yaşlı kadınlarda görülür, ancak her yaşta görülebilir ve erkekleri ve çocukları da etkileyebilir. (2)
Haşimato hastalığı, hipotiroidizme neden olabilen otoimmün bir hastalıktır. Nadiren, hastalık hipertiroidizme veya aşırı aktif tiroide neden olabilir. Tiroid, boynunuzun önünde küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Haşimato hastalığı olan kişilerde bağışıklık sistemi tiroid bezine saldıran antikorlar üretir. Bağışıklık sisteminin bir parçası olan çok sayıda beyaz kan hücresi tiroidde birikir. Tiroid hasar görür ve yeterli tiroid hormonu üretemez. Tiroid hormonları vücudunuzun enerjiyi nasıl kullandığını kontrol eder, bu nedenle vücudunuzdaki neredeyse her organı, hatta kalbinizin atış şeklini bile etkiler. (3)
Haşimoto Tiroidi Geliştirme Riski Altında Mıyım?
Haşimoto tiroidinin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, hastalık için çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır. Kadınlarda, özellikle hamile olan kadınlarda görülme olasılığı erkeklere göre yedi kat daha fazladır. Ailenizde aşağıdakiler de dahil olmak üzere otoimmün hastalık öyküsü varsa riskiniz daha yüksek olabilir:
- Graves hastalığı
- Tip 1 diyabet
- Lupus
- Sjögren sendromu
- Romatizmal eklem iltihabı
- Vitiligo
- Addison hastalığı
- Çölyak
Haşimato Tiroiditinin Belirtileri Nelerdir?
Haşimato'nun belirtileri hastalığa özgü değildir. Bunun yerine, az çalışan bir tiroide neden olur. Tiroidin düzgün çalışmadığına dair işaretler şunları içerir:
- Kabızlık
- Kuru, soluk cilt
- Boğuk ses
- Yüksek kolestorol
- Depresyon
- Alt vücut kas zayıflığı
- Tükenmişlik
- Halsiz hissetmek
- Soğuk intoleransı
- Saç dökülmesi
- Düzensiz veya ağır dönemler
- Doğurganlık ile ilgili sorunlar
Herhangi bir semptom yaşamadan önce uzun yıllar Haşimato hastası olabilirsiniz. Hastalık, gözle görülür tiroid hasarına neden olmadan önce uzun bir süre ilerleyebilir.
Bu durumdaki bazı kişilerde büyümüş tiroid gelişir. Guatr olarak bilinen bu durum, boynunuzun ön kısmının şişmesine neden olabilir. Guatr nadiren ağrıya neden olur, ancak dokunulduğunda hassas olabilir. Ancak yutmayı zorlaştırabilir veya boğazınızın dolu hissetmesine neden olabilir.
Haşimato Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?
Haşimato hastalığı olan birçok kişi hipotiroidizm geliştirir. Tedavi edilmeyen hipotiroidizm, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Yüksek kolestorol
- Kalp hastalığı ve kalp yetmezliği
- Yüksek kan basıncı
- Myxedema, vücudun işlevlerinin hayatınızı tehdit edebilecek kadar yavaşladığı nadir bir durum
- Tedavi edilmediği takdirde, hipotiroidizm hamilelik sırasında da sorunlara neden olabilir. (3)
Haşimato Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorların Haşimato hastalığını teşhis etmesi için birkaç farklı yöntem bulunur.
- Tıbbi öykü ve fizik muayene. Doktorunuz tıbbi öykü alarak ve fizik muayene yaparak başlayacaktır. Doktor, semptomları sormaya ek olarak, Haşimato hastalığı olan bazı kişilerde gelişebilecek bir guatr için boynunuzu kontrol edecektir.
- Kan testleri. Doktorunuz hipotiroidizmi ve nedenlerini kontrol etmek için bir veya daha fazla kan testi isteyecektir. Örnekler için testler şunları içerir:
-Tiroid hormonları T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin)
-Tiroid uyarıcı hormon veya TSH
-Haşimato hastalığı olan çoğu insanda bulunan bir tür tiroid antikoru olan tiroid peroksidaz antikorları (TPO)
Bununla birlikte, doktorunuz Haşimato hastalığından şüpheleniyorsa ancak kanınızda antitiroid antikorlarınız yoksa, tiroidinizi ultrason ile görüntülemektedir. Ultrason görüntüleri tiroidinizin boyutunu ve Haşimato hastalığının diğer özelliklerini gösterebilir. Ultrason ayrıca tiroid nodülleri - tiroid bezindeki küçük topaklar gibi büyümüş tiroidin diğer nedenlerini de ekarte edebilir.
Haşimato Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Haşimato hastalığı hipotiroidizme ilerlerse, olağan tedavi levotiroksin adı verilen sentetik (insan yapımı) bir tiroid hormonu formudur.
Bu ilaç tiroidin normal işlevini geri yükler. Hayatınızın geri kalanında her gün almanız gerekebilir. Hastalığın durumuna göre sağlık profesyoneli ilaç dozajlarını belirlemektedir. (4)
Haşimato Tirodi ve Diyet
Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri, antikor seviyelerini önemli ölçüde azaltabilir, tiroid fonksiyonunu iyileştirebilir ve Haşimato tiroidinin neden olduğu semptomları azaltabilir.
Gluten ve Tahıl İçermeyen Diyetler
Birçok çalışma, Haşimato hastalarının çölyak hastalığına sahip olma olasılığının genel popülasyondan daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu nedenle uzmanlar, Haşimato teşhisi konan herkesin çölyak hastalığı için taranmasını tavsiye etmektedir.
Dahası, bazı kanıtlar glüten ve tahıl içermeyen diyetlerin Haşimato tiroidi olan insanlara fayda sağlayabileceğini düşündürmektedir.
Haşimato tiroidi olan 34 kadında yapılan 6 aylık bir çalışmada, kontrol grubuna kıyasla glutensiz diyet tiroid fonksiyonlarını ve D vitamini seviyelerini iyileştirirken tiroid antikor düzeylerini azaltmıştır. (5)
Otoimmün Protokol Diyeti
Otoimmün Protokolü (AIP) diyeti, otoimmün hastalıkları olan kişiler için tasarlanmıştır. Tahıllar, süt ürünleri, ilave şeker, kahve, baklagiller, yumurta, alkol, alerjen tohumlar, rafine şekerler, doymuş yağlar ve gıda katkı maddeleri gibi potansiyel olarak zararlı yiyecekleri ortadan kaldırır.
Haşimato tiroidi olan 16 kadında yapılan 10 haftalık bir çalışmada, AIP diyeti yaşam kalitesi puanlarında önemli iyileşmeler sağlamıştır ve enflamatuar belirteç C-reaktif protein (CRP) düzeylerini önemli ölçüde azaltmıştır. (6)
Haşimato için Faydalı Takviyeler
Balık yağı, alfa-lipoik asit ve N-asetil sistein gibi diğer takviyeler de Hashimoto tiroiditi olan kişilere yardımcı olabilir.
Hazırlayan: Diyetisyen Damla Türkay
- https://www.healthline.com/health/chronic-thyroiditis-hashimotos-disease#symptoms
- https://www.thyroid.org/hashimotos-thyroiditis/
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/hashimotos-disease
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17665-hashimotos-disease
- The Effect of Gluten-Free Diet on Thyroid Autoimmunity in Drug-Naïve Women with Hashimoto's Thyroiditis: A Pilot Study - Robert Krysiak , Witold Szkróbka , Bogusław Okopień 2018
- Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto’s Thyroiditis - Robert D Abbott, Adam Sadowski, and Angela G Alt, 2019
- https://www.healthline.com/nutrition/hashimoto-diet#supplements