Ashwagandha Nedir, Ne İşe Yarar?
Ashwagandha, Ayurveda geleneksel tıbbında popüler olan adaptojenik bitkilerden biridir. Adaptojenik bitkiler, vücudu çeşitli stres faktörlerine karşı dayanıklı hale getirebilir. Ashwagandha bitkisinin stres üzerindeki etkisi dışında vücuda enerji sağlama, vücuttaki hormon dengesini sağlama gibi özellikleri olduğu düşünülmektedir.
Bu yazımızda Ashwagandha kullanımı hakkında merak edilenleri incelemek istedik. Gelin hep birlikte Ashwagandha nedir, ne işe yarar öğrenelim.
Ashwagandha Nedir?
Ashwagandha, Hindistan ve Güneydoğu Asya’ya özgü bilimsel adı ‘Withania somnifera’ olan bir bitkidir. ‘Ashva’ ve ‘gandha’ yani ‘at’ ve ‘koku’ anlamına gelen kelimelerin birleşiminden oluşur. Bitkinin kokusunun ata benzemesinden ve vücuda at gibi güç vermesinden dolayı bu ismi aldığı belirtilmiştir. (1) Halk arasında ise daha çok ‘Hint ginsengi’ ya da ‘kış kirazı’ olarak biliniyor.
Bitkinin kökleri ve yaprakları tıbbi amaçlarla kullanılıyor. Tiroit düzenleyici, antidepresan, anti inflamatuar gibi özellikleri Ayurveda tıbbındaki kullanım amaçları arasındadır.
International Journal of Home Science dergisinde yayınlanmış olan bir araştırmaya göre 1000 mg Ashwagandha kökü tozu;
- 2,5 kalori
- 0,05 gram karbonhidrat
- 0,04 gram protein
- 0,032 gram lif
- 0,03 miligram demir
- 0,02 miligram kalsiyum
- 0,08 mikrogram karoten
- 0.06 miligram C vitamini
içermektedir. (1)
Ashwagandha Ne İşe Yarar?
Ashwagandha, uzun yıllardır kullanılan ve üzerinde birçok araştırma yapılmış olan bir bitkidir. Bitkinin sahip olduğu en önemli etken maddesi ‘withanolides’ adı verilen bileşiktir. Bu bileşik anti inflamatuar, antioksidan ve bağışıklık sistemini destekleyen özelliklere sahiptir. Bunun haricinde alkaloidler ve saponinler gibi çok değerli bileşikler de içerir.
Sahip olduğu bileşikler ve besin değerleri Ashwagandha faydaları üzerinde etkilidir. Geçmişte ve yeni dönemde yapılan araştırmalara göre Ashwagandha bitkisinin potansiyel faydaları şu şekilde açıklanmıştır:
1. Stres ve Anksiyete Üzerindeki Etkileri
Ashwagandha ne işe yarar diye bakıldığında ilk olarak stres üzerindeki olumlu etkileri vurgulanıyor. Bu bitki, beynin strese karşı verdiği tepkiyi düzenleyen hipotalamus-hipofiz-adrenal ekseni üzerinde etki sağlar.
8 hafta boyunca günde 250 veya 600 mg Ashwagandha ekstresi alan 58 kişinin katıldığı küçük bir çalışma yapılmış. Bitkiyi kullananlar ve plasebo alan bireylerin stres ve kortizol (stres hormonu) seviyeleri karşılaştırılmış. Ashwagandha bitki ekstresini kullanan bireylerin değerlerinde belirgin azalmalar olduğu saptanmıştır. (3)
2. Fiziksel Enerji Artışına Etkileri
Ashwagandha, özellikle spor yapan bireyler için popüler bir takviyedir. 2015 yılında Hindistan’da 50 sağlıklı yetişkin sporcu üzerinde bir çalışma yapılmış. Araştırma sonucuna göre Ashwagandha özü tüketiminin 8. ve 12. Haftalarında sporcularda kardiyovasküler dayanıklılığın arttığı ve katılımcıların yaşam kalitesinin iyileştiği saptanmıştır. (1)
3. Uyku Kalitesi Üzerine Etkileri
Ashwagandha faydalarından biri de sakinleştirici etkisiyle uykusuzluk sorunlarına çözüm olabilmesidir. Bitki, GABA adı verilen bir nörotransmitterin seviyelerini artırarak beyni rahatlatır. Bu sayede uykuya geçiş kolaylaşır.
4. Hormonlar Üzerindeki Etkileri
Bitkinin hormon seviyelerini dengeleyerek hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme sağlığını desteklediğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
2010 tarihli bir çalışmada, Ashwagandha takviyesinin kısırlık taramasından geçen 75 erkekte testosteron seviyelerini iyileştirebildiğini bildirilmiştir. (1) Kadınlarda ise polikistik over sendromu (PCOS) gibi hormon dengesizliği sorunlarında yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Ashwagandha Nasıl Kullanılır?
Ashwagandha bitkisi toz, kapsül (tablet) veya çay formunda kullanılabilir. Ashwagandha tozu; çorbalara veya smoothie gibi içeceklere rahatlıkla eklenebilmektedir.
Bitkinin tozundan Ashwagandha çayı da hazırlanabilir. Çay olarak tüketimi uykuya geçişi kolaylaştırması ve rahatlatması açısından genellikle akşam saatlerinde tercih edilmektedir. Ashwagandha çayının hazırlanması da diğer bitki çayları gibidir. 1 tatlı kaşığı bitki tozu 1 fincan sıcak suya eklenir ve 5-10 dakika demlendikten sonra tüketilebilir.
Ashwagandha Yasak mı?
Bitki hakkında en çok merak edilen konulardan biri de Ashwagandha kullanımının yasak olup olmadığıdır. Avrupa İlaç Ajansı, FDA gibi kurumlar Ashwagandha kullanımı hakkında herhangi bir yasak olup olmadığını belirtmedi. (5) Fakat 2023 yılında Danimarka, Ashwagandha kullanımını yasakladı. Gerekçe olarak ise bitkinin tüketim için güvenli dozunu belirlemenin imkânsız olduğunu belirtmiştir. (5)
Bitki şu an için birçok ülkede kullanılmakta ve hakkındaki araştırmalar devam etmektedir. Uzmanlar hamile ve emziren kadınların, tiroit rahatsızlığı olan bireylerin, düzenli ilaç kullanan kişilerin bu bitkiyi tüketmeden önce doktora danışması gerektiğini vurguluyor.
Kaynaklar:
1. https://draxe.com/nutrition/ashwagandha-benefits/
2. https://draxe.com/nutrition/ashwagandha-dosage
3. https://www.researchgate.net/publication/382276398
4. https://health.clevelandclinic.org/what-is-ashwagandha
5. https://evrimagaci.org